Nhãn tuyến giang hồ trong ca từ nhạc Trịnh công Sơn

   Thiên thu là một con  đường không có bến bờ . Thiên thu là thiên thu . Con đường của thiên thu là vô định . Phận người như cánh bèo trôi giạt không biết đi đâu và về đâu . Nhãn tuyến giang hồ của Trịnh công Sơn không có biên cương giới mốc . Không gian vô cùng vô tận và thời gian vô thỉ vô chung nằm chung một trật . Thấy được nhãn tuyến giang hồ của Trịnh ta sẽ hiểu được rằng Trịnh không có tình yêu đôi lứa  mà chỉ có tình đời tình người .
    Bến và bờ là nơi dừng chân ta nghỉ tạm . Do tâm thức phân biệt mới chia ra bến nọ bờ kia . Nỗi buồn ly cách , nỗi khổ phân ly bắt đầu từ sự phân biệt bến nọ bờ kia . Đời không ly mà biệt . Trên con đường về với thiên thu chúng ta hãy " tan biến vào nhau thành một khối bến bờ không còn chia lìa nữa " ( TCS ) . Trong Em không có trí nhớ về bến . Trong tôi mất hết trí nhớ về bờ .
   " Tôi là bờ Em ra đi . Em là bến tôi ghé lại .Con đò ghé qua bờ nầy bờ nọ nhưng sẽ đậu lại ở bờ kia " ( TCS - Đò đưa ). Mục ' Đò đưa " trong " Sóng nhạc "như muốn đánh thức những con đò ngái ngủ bên sông . Cái đáng trân quý của con đò là đưa khách sang sông . Khách sang sông có nhớ ông lái đò hay không thì mặc . Ông lái đò thì chẳng buồn trách khách sang sông . Chấp nhận người phụ ta chứ ta không phụ người . Dù có ăn phải trái cấm hay không thì khổ đau cũng đã  từng có mặt . Trịnh công Sơn tự thú đã nuốt những giọt nước mắt để tâm tình về những giọt nước mắt . Bài " Ướt mi ' là trường hợp như thế . Sau " Ướt mi " là " Những giọt lệ buồn " , " Giọt lệ thiên thu " . Từ thiên thu trần thế đã buồn tênh ( Au commencement était ennui ).
    " Người Em thương mưa ngâu hãy khóc sầu nhân thế ..." .Ca sĩ Thanh Thúy đi hát ở phòng trà kiếm tiền về nuôi mẹ ( bị bệnh lao nằm nhà chờ con ...).Và  giọng ca  liêu trai   đầy tâm sự ấy như những lời than khóc dội vào trái tim non trẻ của TCS:
 " Người ơi nước mắt hoen mi rồi
 Đừng khóc trong đêm mưa , đừng than trong câu ca
  Buồn ơi trong đêm đen
 Ôm ấp dùm ta nhé "

 Giọt lệ thiên thu như một nỗi ám ảnh khơi nguồn trong vô thức sáng tác của Trịnh .
"Sống có bao năm vui vui buồn buồn người người ngợm ngợm .
 Sống chết mong manh như thân cỏ dại mọc đầy núi non ..."
  Nhưng dù sao cũng tạ ơn đời đã cho ta niềm vui và nỗi buồn , cho ta tiếng nói có lúc vui tươi có lúc ngậm ngùi . TCS nói : " Xin cám ơn cuộc đời và cảm ơn tất cả mỗi chúng ta đã CÓ MẶT một ngày bên nhau .

Nhãn tuyến giang hồ của TCS không có biên giới . biên cương giới mốc do con người đặt ra xuất phát từ cái nhìn phân biệt và từ đó bày ra đủ thứ nguy hiểm chết người : Chủ nghĩa , chiến tranh , khủng bố , chết chóc , nghèo khổ ...
   " Lớp lớp biên cương tình chật hẹp
     Mùa xưa thông cảm đã qua rồi
     Qua rồi thuở ấy tình sâu nặng
  Trăng vẫn còn nguyên nụ bán khai " ( Vũ Hoàng Chương )
  Từ nhãn tuyến giang hồ đó , trong nhạc Trịnh không có tình yêu đôi lứa mà chỉ có tình đời , tình người . Nhiều người cho rằng nhạc TCS phần lớn là tình ca . Thật ra phần lớn là tâm ca . Bởi vì tác giả tình tự với cuộc đời mà đối thoại với người yêu . Đối thoại với Em ( viết hoa ) hay tình tự cùng Em bởi vì Em là hồng nhan tri kỷ ; vì Em có thể nghe ra hoặc hát ra tâm sự đời ta . TCS muốn làm một " Hoàng Tử Bé " ( Le Petit Prince )- một nhân vật cuả Saint Ext - phủ sóng yêu thương lên cả hành tinh của riêng mình . Em và ta đối thoại mà ta nói với chưa hẳn là người yêu ta hoặc người  ta yêu . Trong cuộc rong chơi hành tẩu giang hồ ta gặp người nầy kẻ nọ như những bông hoa nhỏ trên đường ta đi . Em chỉ là cái cớ , một đối tượng ( vô hình ) để ta chuyện trò tâm sự . Nếu không có Em ta chẳng biết tâm sự cùng ai . Còn tình yêu ? Đối với TCS không có tình yêu bền vững .Nó đến rồi đi như một cái bóng . Đó không phải là tình yêu mà chỉ là cái bóng của tình yêu . Cái bóng bao giờ cũng đẹp ( ? )  . Trong một cơn sốt cao hôn mê , TCS được một người con gái chăm sóc tận tình . Rồi tác giả chứng kiến một đôi vợ chồng  gìa đầm ấm   bên nhau ...Rồi cảnh người vợ đau buồn  thương nhớ người chồng đã mất ...Cảm vì cái ân tình của người thiếu nữ ; cảm vì cái nghĩa tình của người thiếu phụ , TCS cảm tác bài ca " Hạ trắng " 
"Đời xin có nhau dài cho mãi sau nắng không gọi sầu
  Áo xưa dù nhầu cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau...
....
Áo Em bây giờ mờ giờ mờ xa nẽo mây
 Gọi tên Em mãi suốt cơn mê nầy ..."
  Tình yêu đến và đi trong từng khoảnh khắc . Nụ hôn đầu cũng là nụ hôn cuối . Tà áo đến cũng là quay gót ra đi . Cái mong manh của tình yêu chẳng khác nào cái mong manh của cuộc đời . Em có bao giờ mon men đến bờ cõi riêng ta ? ! Hay Em chỉ chập choạng trong bóng hào quang của ta ? Em theo đời cơm áo để mai ra phố xôn xao .
   Em đến ta hoan hỉ đón nhận . Em đi ta cũng hoan hỉ tiễn đưa
" Yêu em yêu thêm tình phụ
 Yêu Em lòng chợt từ bi bất ngờ "
  Đến với nhau qua sự dung rủi của định mệnh , không thề thốt không hứa hẹn . Nhưng một lần rồi mãi mãi .
  " Đời sẽ buồn như một chiều mưa .
  Hôn nhau lần cuối , hôn nhau lần đầu "
  Cuộc đời vốn dĩ mong manh nên tình yêu cũng mong manh như thế .
" Đời sẽ buồn như một vết thương
 Tình sẽ buồn như là nấm hoang  "

  Tình yêu đến rồi đi trong cuộc đời của TCS như chim bay trên sông nước . Đến không để lại dấu tích .Đi không lưu lại hình ảnh . Đến cũng mặn nồng và đi cũng nhẹ nhàng vui vẻ  . Không mặn nồng sao được vì đời quá mong manh . Trong thiên thu thì trăm năm là giới hạn ngắn ngủi . Trong trăm năm thì tuổi xuân chóng vánh như mặt trời ở đỉnh ngọ thiên .
  " Ôi phù du từng tuổi xuân đã già
  mà  ngày kia đến bờ
 đời người như gió qua  "
  Vì vậy ,
" trả lại từng tin vui
 cho nhân gian chờ đợi "