Thứ Ba, 25 tháng 2, 2014

Chữ TÌNH trong thơ Hoàng Lộc ( Qua thi tâp " Cho dẫu phù vân" )

Nhà thơ Hoàng Lộc 
Chữ tình hay cái tình trong thơ Hoàng Lộc không tuyền là tình yêu đôi lứa . Chữ tình trong thơ Hoàng Lộc có cả tình quê , tình bạn và cả tình đời dâu bể .Mới xem ra chữ tình trong thơ anh là tình mơ tình mộng  , tình sầu tình hận ...vì những cuộc tình dang dở , những cuộc tình mong manh chập chờn thoáng chốc . Đành là vậy , nhưng trong những cuộc tình lỡ , tình hờ , tình muộn ...vẫn cứ đan xen ẩn chứa những băn khoăn , thao thức , những khắc khoải vời vợi bao nỗi nhớ quê nhà , nhớ bạn bè và cả nỗi đau đời trong cuộc nhân sinh . Hoàng Lộc đích thị là kẻ đa tình : " Bồ tát tâm rất Phật , như ta đây đa tình "

  Ngay trong tình yêu đôi lứa , Hoàng Lộc cũng khác với những nhà thơ chuyên viết thơ tình như Xuân Diệu , Vũ Hoàng Chương , Đinh Hùng ,Nguyễn Bính ,.... Điểm khác biệt dễ thấy nhất là tư thái điềm đạm , bao dung , độ lượng của Hoàng Lộc . Tư thái nầy xuất phát từ một tình yêu vô cầu vô nhiểm .Yêu như một cái cớ để làm thơ , để thủ thỉ , để tâm sự ...chứ không phải để chiếm hữu người tình . Thi sĩ thường vẫn vậy , yêu rất nhiều mà vợ thì chỉ một  mà thôi ; khác với bọn trọc phú vợ thì nhiều mà chẳng biết yêu cho ra hồn .Hoàng Lộc tự cho mình là con bướm già đời vẫn thức :
    Năm mươi năm đời ta hoài con bướm thức 
    Hoa vàng nhà em - đêm khờ trở giấc 
    Thì ra có thiêt  mùa xuân 
    Bướm đã già rồi, tội lắm tình nhân
                                    
Hoàng Lộc là con bướm lượn lò đôi cánh  chiêm ngưỡng trên những khóm hoa . Ngay những năm đầu của bậc trung học , Hoàng Lộc đã bối rối yêu và bối rối làm thơ :
     thuở mới lớn anh rình cô bạn học 
     tháng ngày ai thơm áo trắng không ngờ
    khi cô thả tóc thề ngang cửa lớp
    là khi lòng cậu bé rối câu thơ 

 Rồi sau những cuộc tình lỡ , tình muộn , tình phụ , Hoàng Lộc vẫn mải miết đi theo con đường thơ " quá chừng cô độc "

không thể theo nhau thôi đừng ngó lại 
cô đi theo chồng ,anh đi theo thơ 

Già nửa cuộc đời đi theo thơ :

    Hơn bốn mươi năm anh cứ dật dờ 
    Con đường của thơ ngời ngời oan nghiệt
   Gần khép trần  gian mà thơ mù biệt 
   Mới hiểu ngậm ngùi mấy kẻ thành danh 

Cụm từ ngời ngời oan nghiệt nói lên nghịch lý của cuộc đời thi sĩ : ngời ngời mà oan nghiệt . Thi sĩ là người đưa ra ánh sáng những gì ẩn chứa dưới nền đất . Thi sĩ khó mà sống nỗi bằng thơ mà cũng không gì tôn vinh bằng thi sĩ . Dù sao thì dù , Hoàng Lộc vẫn đi theo thơ vẫn cột chặt thể mệnh đời mình cùng với thi ca .:
    Anh khập khiểng chân thêm ngàn bước nữa 
    Mà vẫn đành hun hút lối tình si 

 Con đường thi ca là con đường đi mà không tới

    Đi không tới bởi thôi rồi cạn kiếp 
    Gió suy vi thổi rã những cành tàn 

Và những lời dành cho những người sắp " đi xa " :

    Rồi mắt khép cũng ngập ngừng cố sự
    Lũ mưa chiều nắng sớm ghé phân ưu 
    Một kiếp nữa với dặm ngàn lữ thứ 
    Anh còn bay đâu đó với mây trời 

Tình yêu trong thơ Hoàng Lộc chỉ là sương khói . Nó lãng đãng chập chờn trong thoáng chốc như gió thoảng mây trôi . Đó là những giọt tình  lấp lánh như sương mai trong nắng .
  Một lần gặp lại người xưa -sắp làm mẹ- :

    Cái bụng của nàng sao mà chướng vậy 
    Ta đứng trông theo bất giác đau lòng 
    Chiếc áo dưỡng thai che mười -phần -gã -ấy 
    Có phần nào sương khói của ta không ?

Lắm khi nhà thơ cảm thấy mệt mõi vì tình .mệt vì tình phụ , mệt vì điều tiếng thị phi :
    Có những thứ tóc xanh phải lòng đầu bạc 
    Thì mắc chi thiên hạ lo phiền 
    Ví đống tuổi nầy rứt ra mà bán được 
    Thì chắc buổi chiều anh xuống phố cùng em  

Mệt mỏi , phiền phức quá bèn kiếm chỗ nghỉ ngơi :

    Nghỉ ngơi được rồi hỡi gã làm thơ 
    Đĩa dầu đã hao đêm còn gió nổi 
    Kiếm một chỗ nằm , nghe mình hối lỗi 
    Về một chữ tình đáng lẽ không nên 

Dầu thì hao ,  bấc thì cạn , gió vẫn nổi ,...Hối vì " một chữ tình đáng lẽ  không nên ". Trong cõi nhân sinh , tình yêu vừa là dược tố vừa là độc tố . Về điểm nầy , Tuệ Sỹ -luận gia về tánh KHÔNG - nói rất rõ : "Tình yêu và tri thức nào nhấn con người xuống vũng sình của ngu muội và ngông cuồng đặt cho nó cái tên là Ái và Kiến. Tình yêu  và tri thức nào  chắp cánh cho con người bay vào hư không vô tận , chúng được gọi là đại bi đại trí " 
      Tình yêu trong thơ Hoàng Lộc không có độc tố phiền não vì không sầu bi khổ lụy . Tình yêu trong thơ Hoàng Lộc vô cầu vô nhiểm ; cho nên dù có yêu thêm muôn kiếp nữa thì " anh vẫn bay đâu đó giữa mây trời"
   "Yêu em yêu thêm tình phụ 
    Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ " ( Trịnh công Sơn )

Có điều đáng trân quý ở tấm lòng nhà thơ đó là chung thủy :


   Tóc ta thay màu và em thay áo 
   Vì thế cho nên có chuyện đổi dời ...
...Ta ai hoài em ngời ngời tai kiếp 
   Tóc ta thay màu mà lòng thì không

Con đường thơ thì ngời ngời oan nghiệt , còn đường tình thì  ngời ngời tai kiếp  .Dù oan nghiệt hay tai kiếp gì  thì vẫn cứ ngời ngời . Bởi thế mới có thơ rằng :  " Cái tình là cái chi chi , dù chi chi cũng chi chi với tình ( Nguyễn công Trứ )

  Người yêu cuối  cùng quanh quẩn cuối đời cùng với nhà thơ chính là " mẹ các con "
Nếu gia đình là thánh đường thì tín đồ tình yêu trở về với gia đình , ở đó có các con và mẹ các con :

    Em thế nầy đây mà ta đã tán 
    Láng giềng ơi ! cái thuở rất không ngờ 
    Em thế nầy đây mà ta lãnh đạn 
    Có đứa phải lòng em đòi mổ bụng gã làm thơ .

Nhà thơ không chỉ ca ngợi nhan sắc một thời của "mẹ các con " mà còn cảm thán đức hạnh kham nhẫn , chịu đựng của người bạn đời trong các bước thăng trầm cùng anh . 

    Em thế nầy đây mà ta đã cưới 
    Phải cùng ta chịu chừng ấy thăng trầm 
    Từng làm vợ quan , làm vợ thằng tù tội 
    Rồi cũng đành làm vợ một tha hương 

Cuối cùng thì cái nhan sắc đáng được ngưỡng mộ nhất vẫn là diện mạo của người tình trăm năm : 
    Em thế nầy đây mà ta ngưỡng mộ 
    Tha hương tha hương hề em buồn không ?
    Tóc cũng hoa râm, ít nhiều bở ngỡ
    Vẫn ngó nhau cười bên cạnh các con  

Đúng  là " Áo xưa dù nhàu  cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau " ( Trịnh công Sơn ).

  Chữ tình hay cái tình trong thơ Hoàng Lộc thật là mênh mông , chan chứa ...
  Về tình yêu quê hương đất nước đối với anh thật là đặc biệt : tình cố hương và tình cố  quốc !Càng xa quê anh càng nhớ quê . Ra đi xa cố hương xa tổ quốc đối với anh là chuyện bất đắc dĩ :

    Cây đã già đời đem bứng gốc 
    Sót đôi chút rể, vứt bên trời
    Tiếng kêu cứu gửi từ tâm đất 
    Dơ dáng hình cây đứng lẻ loi 
   
    Ta đã già rồi qua xứ khác 
    Tiêu điều thân thế bóng cây khô 
    Hiểu sao quít ngọt về Giang Bắc 
    Giỏi bấy tay trồng cũng hóa chua 

Quít trồng ở Giang nam thì rất ngọt bứng đem về trồng Giang Bắc lại hóa chua ; ấy là vì không hợp với thổ ngơi thổ nhưỡng ...Nơi xứ lạ quê người , Hoàng Lộc cảm thấy lẽ loi , đơn độc .Nhiều năm trời nơi đất khách ,Hoàng Lộc bỏ bê nghiên bút , bởi có làm thơ thì " viết cho ai , ai biết mà đưa "
        " Giao du khắp thiên hạ
          Tri âm được mấy người "

    Cơm áo nghe ra đời quá cực 
    Bỏ bê nghiên bút kể nhiều năm 
    Hiểu sao nhị cú  tam niên đắc 
    Chỉ nửa câu đây đủ khóc ròng 
  
Nhị cú  tam niên đắc : ba năm viết được hai câu ( lấy từ ý thơ của Giả Đảo ):

    Ba năm viết hai câu 
    Ngâm lên mà lệ rớt
    Tri âm  còn ai đâu
    Về núi xưa ngủ trớt 

  Còn đối với Hoàng Lộc chỉ mới nửa câu " đủ khóc ròng ". Ấy mới hiểu vì sao Bá Nha đập vở cây đàn !
  Định cư trên đất Mỹ mà Hoàng Lộc vẫn mang tâm trạng ăn nhờ ở đậu :
 
     Ngồi góc quê người , coi lá rớt 
     Bỗng mừng khi lá mắc trên cây 
     Thà khô héo chết theo cành mục 
     Hơn phải sa cơ rụng đất nầy 

Lá rụng về cội : cội nguồn quê cha đất tổ !
 Một hôm , ngồi vọng về Thái Bình Dương để định hình cõi nước :
 
    Nhiều lần anh ra biển 
    Ngó qua Thái Bình dương 
    Hun hút tầm con mắt
    Biết cõi nào Việt nam ! 


Nhớ nước nhớ quê , nhớ cả những người đồng hương Xứ Quảng ở tận ...xứ Bến Tre :
     Gởi Quảng Bến Tre 
    Dân Quảng Nam đi đâu cũng ưa lập hội 
    Đi đâu cũng  cố nối tình quê 
    Hội thơ Bảy Hiền , hội Quảng ở Cali , Boston , Atlanta  ,  Dallas 
    Sao anh mãi nao lòng vì em , Quảng- Bến -Tre 
Rồi từ trái tim đến trái tim , tình yêu mới gợi được tình yêu ; một em Quảng Bến Tre " gởi anh Quảng xa xứ "
    
     Đọc bài thơ gởi Quảng 
     Mấy chục mạng nao lòng 
     Thương anh Quảng xa xứ
     Một chử TÌNH nên THƠ

     Quê xứ hoài xa xăm 
      Biết khi mô anh về !

Tình đồng hương , tình cố hương , tình bạn bè đã khiến anh :
     Từng mơ về lại Bến Tre 

     Nôn nao vì nỗi bạn bè , đồng hương 

 Nhưng chưa về đã lo nỗi chia xa  : 

      Ra đi là chuyện trời đày 

     Về thăm cũng chỉ đôi ngày lại xa  

  Nhớ đồng hương rồi lại nhớ bạn hiền , nhớ Đồng Đức Bốn ,nhớ Đinh Trầm Ca ,...Một bữa , ngồi uống rượu với Uyên Hà ở Tennessee :
      lâu lắm mới được ngồi với bạn 
       nhắc chuyện xưa và kể chuyện nay
      một ngày nói với dễ chi đủ 
      rượu rót hoài mà không biết say 

  Đúng là " tửu phùng tri kỷ thiên bôi thiểu  "

     cùng điểm danh từng đứa bạn cũ 
     trong lòng có lúc lặng - nhìn nhau 
     bao nhiêu đứa đã không về nữa 
     thầm biết mình chẳng còn bao lâu ...

Sinh ly tử biệt là nổi đau khôn cùng của giống hữu tình . Hoàng Lộc là đệ nhất hữu tình bởi lòng anh trang trải cho nhiều người ở khắp mọi nơi : 
    nhắn bạn mai chiều lại cố quán
    thấy ai quen cũng nói lời thăm 
    thấy mỗi nàng thơ ta xiêu tán 
    đều cho ta rớt hạt lệ buồn ...

Hoàng Lộc không những yêu người mà yêu cả cuộc đời , mong cho cây đơi mãi mãi  xanh tươi , mong cho sông suối , mương rạch , mạch ngầm đủ nước nuôi cây :
     "Mùa đã khô rồi sông hết nước 
      Và ta , cây đã không còn cây 
      Mặt trời cứ tận cùng sức nóng 
     Như muốn thiêu tan trái đất nầy 

Nước sông mỗi ngày một cạn , người người đều ô trọc . Trong cái lò thiêu của trời đất , biết ai là giống hữu tình đây ?
   
 "  Giang hà nhật hạ nhân ô trọc
  Vũ trụ lô trung thục hữu tình  "
     

Người người ô trọc vì quá thực dụng rồi trở nên riết róng vô cảm :

      Không thể rồi em , đời cạn kiệt 
      Không còn những thứ để nuôi nhau 
     Để nuôi ta - nuôi tình một thuở 
     Để xanh em cho ta bạc đầu 

Con người tàn hại môi sinh , vắt cạn các nguồn tài nguyên thiên nhiên , đua nhau chiếm hữu đất đai , chiếm hữu quyền lực , tiền bạc , danh vọng ; không hề quan tâm đếm xỉa đến chữ tình , chữ nghĩa :

      Nắng rát mặt mùa - đất đã nứt 
      Cây ta duỗi thẳng những cành trơ 
      Cả những mạch ngầm nước cũng tắt 
       Chỉ mắt em còn mấy giọt khô 
Riết rồi em không còn nước mắt để khóc .

  Thế đấy , cái tình cái tâm của Hoàng Lộc bao trùm suốt cõi nhân sinh . Như Hoàng Lộc đích thị là nhà thơ đa tình - " Đa tình thị Phật tâm "
 Như anh từng thú nhận :
     Bồ tát tâm rất Phật 
     như ta đây đa tình 

Hoàng Lộc là người con yêu của xứ Quảng - là tinh hoa tích tụ của văn minh sông Thu , của đất Quảng Nam chưa mưa đà thấm. Người Quảng Nam mẫn tiệp  nhạy bén như đất - dân Quảng Nam luôn tiên phong trong các phong trào chính trị , xã hội , thi ca ( Phan Khôi là người đầu tiên khởi xướng phong trào thơ mới ).
Đất Quảng Nam  sinh ra những nhà thơ nổi tiếng như Bùi Giáng , Luân Hoán , Hoàng Lộc ,Tường Linh , Nguyễn Nho Sa Mạc , Đinh Trầm Ca ,...Đó là nhờ hấp thụ  khí thiêng sông núi - con sông Thu Bồn khởi nguyên từ dãy Trường Sơn chảy qua vùng thượng du , trung du rồi xuôi về Hội An , Cửa Đại ...đã bồi đắp nên những bãi bờ xanh dâu bát ngát .


                     (Bài nói chuyện của Phạm Đạt Nhân 
                     trong "Đêm Thơ Tình Người Xa xứ "
   
                        tổ chức tại Bến Tre vào đêm 18/2/2014)
               





Thứ Năm, 13 tháng 2, 2014

Nói láo có thành công mãi không ?



Napoléon , một danh tướng tài ba của nước Pháp có một câu nói bất hủ: “ đừng nói láo vô ích vì nói láo chỉ thành công một lần “. Bên xứ ta cũng có một câu tương tự : “một lần bất tín , vạn lần bất tin “ . Thế mà trên đời nầy vẫn có nhiều người nói láo nhiều lần qua nhiều giai đoạn , nhiều thời kỳ kéo dài mà vẫn còn nhiều người tin ! Vì sao lại thế ?

 Tướng tài Napoléon cầm quân trăm trận trăm thắng ;  vậy mà có lần  ông cũng bị thất trận . Ông không hề che dấu hay nói khoác , mà chỉ dõng dạc tuyên bố trước ba quân rằng : “ Ta chỉ thua một trận giặc chứ ta không thua giặc “. Câu nói thể hiện sự trung thực có pha chút tự tin và lòng kiêu dũng . Nó gây lòng tin tưởng và sự phấn chấn trong toàn quân ; thua keo nầy ta bày keo khác .
  Nói láo chỉ thành công một lần ..
Rõ ràng trong một số trường hợp câu nầy thật không sai .Nhớ truyện U Vương nước Tàu vì muốn nghe tiếng cười của nàng Bao Tự mà phóng hỏa đốt phong hỏa đài để  lừa các chư hầu kéo binh tiếp cứu . Đến nơi mới biết bị lừa đành tiu nghỉu kéo binh trở về trong tiếng cười sảng khoái của U Vương và người đẹp . Về sau khi có nguy biến thật thì U Vương đã không còn được chư hầu nào tới cứu cả và đành ngậm ngùi nhận ra cái sai lầm quá lớn của mình trước khi bỏ mạng .
  Truyện cổ dân gian cũng kể một câu truyện của một cậu bé hay thích nói dối để lừa mọi người ; lấy đó làm trò vui . Một hôm cậu chạy ra khỏi nhà và kêu toáng “nhà cháy” . Hàng xóm chạy đến , không thấy nhà cháy , biết đã bị lừa mọi người tức giận quay về . Sau đó đến khi nhà cậu bé chẳng may bị cháy thật ; cậu kêu cứu rát cả họng chẳng thấy bóng người nào chạy đến ; vì họ cứ tưởng cậu lại đùa nghịch như  lần trước !

 Đúng là nói láo chỉ thành công một lần ! Một lần thất tín , vạn lần bất tin .
  Tuy nhiên trên thực tế vẫn có nhiều người nói láo nhiều lần , qua nhiều giai đoạn mà vẫn có được lòng tin ở nhiều người . Đây là vấn đề  !
  Nói láo mà đạt đến trình độ nầy thì được mọi người “ thán phục “ là nói láo có sách . Thật ra không có sách  nào dạy nói láo ; mà chỉ là một sự nói láo có chủ trương có sách lược , có bí quyết !.
Ví dụ như sách  lược tạo ra một huyền thoại được nhiều người lập đi lập lại mãi một điều gì đó cũng khiến người ta tin. Chẳng hạn có tin đồn đoạn đường nào đó có ma . Tin đồn lan xa . Nhiều người nói ; nói nhiều lần …Thét rồi ai cũng tin là đoạn đường ấy có ma thật . Thậm chí người ban đầu phao tin đồn láo đó cũng ngại đi qua đoạn đường đó vì “ nghe đồn rằng ở đó có ma “ . Đó là hiện tượng tâm lý tự kỷ ám thị ..
 Cũng như diễn viên sân khấu suốt đời chỉ thủ vai một nhân vật ; quen nhập vai trên sân khấu diễn viên mặc định mình là nhân vật đó ở ngoài đời ..

Dùng huyền thoại để tăng hiệu quả lời nói  là cách đại chúng hóa xã hội hóa  điều muốn nói  .. Chẳng thế mà các sản phẩm  được hằng ngày quảng cáo rầm rộ trên TV, tràn lan trên khắp phố xá , hang cùng ngỏ hẻm . Tên sản phẩm được người ta ghi nhớ , chấp nhận dùng thử
  Sự dối trá ngày nay dần được hợp thức hóa và trở thành mode trong giao tiếp hàng ngày  kiểu ‘ đắc nhân tâm ‘. Gặp nhau câu đầu tiên là một câu khen “ Anh bận rày phong độ quá “ hoặc “ Chị hôm nay trông xinh ra , trẻ ra …” Người được khen vẫn tin là mình phong độ thật , trẻ thật , xinh thật , (mặc dù người khen không có ý khen thật ).
, vì “ ai cũng nói vậy “.
  Những lời lẽ dối trá dua nịnh , tâng bốc nhiều khi làm hư hõng con người ta . Vua , quan hư hõng cũng vì sự ton hót bợ đỡ của nịnh thần .
   Có câu chuyện cổ tích kể một vị vua bị lừa thậm chí cởi truồng mà không hay cũng vì bọn nình thần dối trá . Ngày nọ có hai tên thợ may đến cung vua lãnh may cho vua bộ hoàng bào bằng vàng . Chúng lãnh vàng xong , hàng ngày vào phòng giả bộ cắt cắt may may . Bọn chúng tung tin rằng bộ đồ này rất đặc biệt , chỉ người nào thông minh mới nhìn thấy được mà thôi . Đến hôm nhà vua thử bộ đồ “ không thấy “ thì cả đám nịnh thần đều khen là tuyệt đẹp “ là “ quý phái “ ,vv…Thậm chí nhà vua cũng nghĩ là mình đang mặc hòang bào  “ lộng lẫy’ , mà vì mình không thông minh nên không nhìn thấy đó thôi .. Nếu không có cậu bé thật thà reo lớn “ nhà vua cởi truồng’ thì không biết nhà vua còn bị những lời dối trá gây ảo tưởng và làm trò cười đến bao giờ .
   Nói láo bằng cách tạo ra huyền thoại cũng là sách lược của Hitler- nhà độc tài phát xít Đức -  Hitler cố tình dịch sai , hiểu lệch triết lý siêu nhân của Nieztche – triết gia của Đức . Bộ máy thông tin tuyên truyền của Đức Quốc xã  rao giảng  rằng dân tộc Đức là dân tộc siêu nhân , rằng chủng tộc Đức là chủng tộc ưu việt và rằng nước Đức xứng đáng làm bá chủ hoàn cầu .. Người dân Đức lúc bấy giờ bị nhồi nhét tư tưởng siêu nhân rồi tôn thờ Quốc trưởng Hitler như một vị thánh . Huyền thoại siêu nhân ăn sâu vào trong  huyết quản của dân Đức . Do vậy mà  khi xung trận lính Đức cứ tưởng mình là siêu nhân nên không sợ chết ; cũng vì thế mà Đức quốc xã đã chiếm gần hết Châu Âu .
  Ngoài sách lược tạo ra huyền thoại còn có bí quyết THAY ĐỔI CÁCH NÓI LÁO . Khi cảm thấy nói láo nhiều lần sợ người ta không còn tin nữa bèn nghĩ ra cách nói láo mới – kiểu bình mới rượu cũ .. Chú Cuội là nhân vật điển hình về xão thuật nầy .Cuội lừa gạt chú thím mình không biết bao nhiêu lần mà lần nào cũng thành công cũng là nhờ biết thay đổi cách nói láo tùy tình huống , tùy thời điểm , tùy hoàn cảnh , tùy địa điểm , không gian thích ứng .Vì vậy cho nên mới có thành ngữ nói láo như cuội , hứa cuội , …
 Một trong những hình thức thay đổi cách nói láo là đổi cách gọi tên sự vật , sự việc để đánh tráo khái niệm hay ý nghĩa của một danh từ , của một cụm từ vốn ổn định trong tự điển .. Để cho người ta dễ dàng tin theo mình trước một sự việc  nên phải đánh tráo một khái niệm nầy bằng một khái niệm khác .Ví dụ có một phóng viên nhà báo bào chữa cho hành vi nhận tiền hối lộ của một quan tham , anh ta dùng cụm từ hoa mỹ rối loạn cảm xúc !
Đánh tráo cụm từ ham tiền hám lợi bằng mỹ từ rối loạn cảm xúc !
  Gần đây lại xuất hiện cụm từ “ nhà ngoại cảm “thay cho từ “ thầy bói “, “ phù thủy “. Trong tự điển chỉ có các từ chiêm tinh gia , nhà tiên tri ,nhà toán số ( như Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm )chứ không có từ “ nhà ngoại cảm “ .
 Các “nhà ngoại cảm “ nầy thi nhau tham gia tìm mộ liệt sĩ và được bộ trưởng LĐTBXH cấp giấy khen . Về sau , khi phát hiện hài cốt được tìm thấy chỉ là xương thú thì mọi người kinh hoàng cho cái láo đã đến mức thượng thừa ! Việc phát hiện sự vụ lừa dối nầy đã khiến cho bà bộ trưởng lấy làm bàng hoàng và vô cùng hối hận vì đã trot tin những kẻ lừa đảo  !
  Cũng trong những năm gần đây có một khoa học mới gọi là khoa học tiềm năng để thay cho “ khoa học huyền bí “ ( sciène mystère ). Nhà nước lại mở ra viện nghiên cứu ứng dụng tiềm năng con người với kinh phí đầu tư đáng kể .. Các nhà ngoại  cảm là thành viên , là học viên của viện nầy . Sự đánh tráo khái niệm nầy không biết sẽ còn gây ra hệ lụy gì nữa đây .
 Riết rồi sự dối trá lừa mỵ đã được xã hội hóa . Ngay trong nhà trường cũng không tránh khỏi . Dẫn học sinh đi  du lịch , dã ngoại thường được thay thế bằng cụm từ “ Về nguồn “ , “ Tìm hiểu lịch sử “ , vv…Người lớn không trung thực khó mà giáo dục trẻ con thật thà . Nhiều học sinh mang giấy khen giả về khoe với phụ huynh để vòi tiền . Thầy cô thì lập thành tích bằng cách nâng điểm  cho học sinh vô tội vạ , báo cáo không đúng thực trạng chất lượng  học sinh , tạo ra tình trạng vô số học sinh ngồi nhầm lớp .
    Thật là trớ trêu khi  vừa rồi có một phụ huynh phát hiện con mình ngồi nhầm lớp bèn đến nhà giáo viên chủ nhiệm " xin cho cháu được ở lại lớp vì tôi thấy học lực cháu học còn yếu quá  " . Cô giáo xanh mặt phản đối : Bảng điểm đây , anh xem đi , cháu đủ năm phẩy mà , làm sao ở lại lớp cho được !! Vậy đó , người ta đôi khi lại không dám chấp nhận sự thật ; bằng lòng và khư khư tin vào cả những dối trá do mình tạo ra .
 Trung thực là nét đẹp văn hóa , là thuộc tính của văn minh . Còn nhớ em bé Nhật 9 tuổi trong trận động đất sóng thần năm nào đã làm nhiều người kinh ngạc thán phục . Tại sao lại thán phục khi đó chỉ là một hành động đúng đắn tất nhiên của một con người có giáo dục ? Phải chăng xã hội ta đã nhiễu nhương đến mức phải kinh ngạc trước một sự việc bình thường của một con người văn minh !

Đất nước ta , dân tộc ta , vốn có truyền thống tín nghĩa từ rất lâu dời . Con đường hán học xuống dốc khiến cho  cái đạo của người quân tử bị mai một . Khái niệm người quân tử bị nhòe đi trong ký ức của mọi người .
 Con người chính nhân quân tử phải có đầy đủ các đức tính : nhân , nghĩa , lễ , trí , tín .. Trong đó chữ tín rất quan trọng về phương diện lập thân .. Bởi vì người xưa từng nói : Nhân vô tín bất lập ! Người quân tử nói ra điều gì mà họ có khả năng làm được , không nói suông , hứa suông : Quân tử nhất ngôn . Chính vì vậy mà người quân tử thường vô cùng cẩn trong trong lời nói của mình bởi vì nhất ngôn ký xuất tứ mã nan truy ! Trái lại những kẻ tiểu nhân thì lúc nào cũng ngoa ngôn xão ngữ !

Nói láo có thể thành công nhiều lần nhưng không thể thành công mãi được .. Bởi sự thật muôn đời vẫn là sự thật .Galilé bị giáo hội Ky Tô đưa ra tòa án dị giáo về tội đã nói trái đất quay , ngược lại với quan điểm của giáo hội  . Sau khi  phải tuyên bố theo những gì giáo hội bắt buộc ; ông mới được tha . Nhưng khi quay trở xuống dưới chỗ ngồi ông lại lẩm bẩm :“dù sao trái đất vẫn quay”. Thật là một con người chân chính !
   Nói láo - ngoài một số trường hợp nhân đạo như bác sĩ nói dối tình trạng bệnh của bệnh nhân – không những không thành công mãi được mà còn để lại những di chứng khôn lường cho nền văn minh văn hóa của cả dân tộc .