Sống là hy vọng

 

Trong cuộc sống, mọi biến cố có thể xảy ra bất cứ lúc nào và không loại trừ bất cứ ai .Thay đổi, biến dịch là quy luật của mọi sự vật trên đời . Mọi sự trên đời không phải " nhất thành bất biến " mà luôn luôn biến đổi , dịch chuyển nay thế này , mai thế khác : sống rồi chết , được rồi mất , giàu rồi nghèo , sang rồi hèn và ngược lại . Đó là luật vô thường . Một cách đối trị với luật vô thường là nuôi hy vọng nếu chẳng may lâm vào tình huống tồi tệ , ngoài ý muốn . Nói cách khác : Sống là hy vọng . Phật dạy : " Phá sản lớn nhất của đời người là tuyệt vọng ".
    Hy vọng là chất liệu dinh dưỡng cuộc sống trong những tình cảnh bi đát , đầy thảm kịch . Nhờ vô thường mà ta có quyền hy vọng đổi đời hay thoát kiếp .Những người không hiểu hết ý nghĩa của vô thường đâm ra thù ghét , oán giận vô thường : nào là khắc khoải vô thường , nào là vô thường là sự hủy diệt , là triệt tiêu đời sống . Có người còn gọi vô thường là con quỷ trên mặt đất . Thật ra phải cảm ơn vô thường hơn là oán trách . Sống hay chết đều mầu nhiệm như nhau . Có sống phải có chết . Và có chết mới có hy vọng tái sinh  ( tuyệt hậu tái tô). Vô thường rất quan trọng . Điều quan trọng nhất là không có gì đáng phải quan ngại , quan tâm , quan phòng , quan yếu ...Điều quan trọng nhất là vô thường . Chính nhờ vô thường mà hết đêm lại ngày , hết mưa lại nắng ...Nhờ vô thường mà hạt mầm phải tự diệt để nẩy chồi rồi ra lá ra cây đâm hoa kết trái cho đời . Nhờ vô thường mà bào thai trong bụng mẹ được sinh ra , lớn lên...Một nghịch lý ở đời là khi còn nhỏ thì trông cho mau lớn nhưng đến khi lớn rồi thì lại sợ già , già sợ chết .Ai cũng sợ già mà vẫn muốn sống lâu ...
  Nhờ có vô thường mà ta có quyền hy vọng , có quyền trông đợi một sự đổi thay . Thở than , tuyệt vọng , chán chường là vì không sống với vô thường . Trong văn học nghệ thuật luôn có tính lạc quan . Lạc quan là một trong các thuộc tính trong văn học ngoài tính hiện thực , tính nhân văn .
Lý Bạch là một tiên thơ , đa tài đa năng nhưng vua Đường không dùng ông đúng chỗ .Trong bài thơ Tương tiến tửu , Lý bạch có hai câu tuyệt bút :
     Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng 
     Thiên kim tán tận hoàn phục lai 
(  Trời sinh ta vốn có tài 
Tất nhiên sẽ được một mai đem dùng 
   Ngàn vàng dẫu mất sạch không 
Mai kia mốt nọ sẽ vòng về ta )
Đó là niềm hy vọng chính đáng và phù hợp với luật vô thường . Không có gì còn là còn mãi ; không có gì mất là mất luôn . Nguyễn công Trứ ngày xưa bốn mươi tuổi mới hiển đạt . Trong cảnh hàn vi bẩn chật ông vẫn nuôi một niềm hy vọng :
  Còn trời còn đất còn non nước
 Có lẽ ta đâu mãi thế nầy
 Đó là niềm hy vọng của những người trí thức tài hoa
 Và  những người bình dân chơn chất thì cũng không thua kém niềm hy vọng  :
    Tháng giêng 
   Tháng hai
   Tháng ba
   Tháng bốn
   Tháng khốn 
   Tháng nạn 
   Đi vay đi dạm 
   Được một quan tiền
    Ra chợ Kẻ Diên 
    Mua con gà mái về nuôi
    Nó đẻ ra mười trứng
    Một trứng : ung 
    Hai trứng : ung
    Ba trứng : ung 
    Bốn trứng : ung
    Năm trứng : ung 
    Sáu trứng : ung
    Bảy trứng : ung
   Còn ba trứng 
    Nở ra ba con 
    Con : diều tha 
   Con : quạ bắt 
    Con : cắt xơi 
   Chớ than phận khó ai ơi
   Còn da lông mọc còn chồi xanh cây
        Bài ca dao Bình Trị Thiên vô cùng độc đáo đã thể hiện được tính kiên cường và hy vọng trong một hoàn cảnh vô cùng bi đát tưởng chừng như bế tắc . Người dân Bình Trị Thiên đa phần sống ở vùng nước măn đồng chua , mỗi năm chỉ làm được một vụ lúa ; lại thêm bão lụt mất mùa thường xuyên nên cái nghèo cứ đeo đẳng họ quanh năm .. Nhưng họ không an phận chịu đựng , thúc thủ trước hoàn cảnh . Chạy đôn chạy đáo vay được một quan tiền mua con gà mái về nuôi để gây giống tạo đàn . Nhưng may đó rồi rủi đó . Con gà đẻ được mười trứng thì đã hết bảy trứng ung !. Ba trứng nở ra ba con . Tưởng đã ổn rồi ai ngờ con thì diều tha con thì quạ bắt con thì chim cắt xơi !Đàn gà  trông chờ đã đi đời nhà ma !
 Nhưng thật bất ngờ xuất hiện  một hy vọng đầy bản lĩnh :
  Chớ than phân khó ai ơi 
Còn  da lông mọc còn chồi xanh cây


  Từ thơ ca bác học đến văn học dân gian cho đến hội họa , âm nhạc ...đều có tính lạc quan , tính hiện thực , tính nhân văn .Sau cơn mưa trời lại tạnh ( vũ thiên chi hậu tất tĩnh thiên )là câu để động viên con người đừng tuyệt vọng dù ở bất cứ cảnh ngộ nào
   Sống là phải hy vọng ( Vivre est  espérer ). Và hy vọng là sống ( espoir est vivant). Không có hoàn cảnh bế tắc nào không có lối thoát . Bởi tất cả đều biến dịch . Vật cùng tất biến , biến cùng tất thông .